Су тасқындарының көпшілігі жоспарланбаған даму салдарынан болады
Су тасқынының көпшілігі елді мекендерді жоспарсыз игеру салдарынан орын алады.
Бұл туралы ҚР Парламенті Сенатының депутаты Әли Бектаев мәлім етті, деп хабарлайды ІІМ. ҚазАқпарат .
«Бір таңқаларлығы, су басқан елді мекендердің көпшілігі үшін су қоймалары, ірі өзендер, қатты жаңбыр немесе еріген судың жиналуы тасқын қаупін тудырмайды. Мәселен, Оңтүстік Қазақстан облысы Сарыағаш ауданы Қызыләскер ауылының маңында бірде-бір су қоймасы жоқ, 2 шақырым жерде ағып жатқан Келес өзенінің деңгейі ауылдан төмен. Бірақ 2008 жылдың ақпан айында әртүрлі арналармен келген су 1400-ден астам үйді, 4 мектепті және басқа да әлеуметтік нысандарды басып, үлкен шығынға ұшырады, сонымен қатар көптеген жолдар мен көпірлерді зақымдады. Облыстағы су тасқынының зардаптарын жоюға 7,6 млрд теңге бөлінді. Сондай-ақ, Ордабасы ауданы Темірлан ауылында, Арыс қаласы Монтайтас ауылында су тасқыны өзендердің немесе су қоймаларының тасып кетуінен болған жоқ», – деді Бектаев Премьер-Министрге жолдаған сауалында. ҚР Бақытжан Сағынтаев палатаның жалпы отырысында.
Сенатор облыс тұрғындарымен кездесулер барысында бұл тақырыптың жиі қозғалатынын атап өтті. Соңғы 10 жылда еліміздің әр өңірінде елді мекендерді су басу жиі болып тұрады.
Депутаттың айтуынша, зерттеулер соңғы 20-25 жылда өңірлерде тұрғын үйлер мен коммерциялық нысандардың жаппай салынуына байланысты жер бедері айтарлықтай өзгергенін көрсетеді. Жоспарсыз игеру салдарынан елді мекендердің суландыру жүйелері істен шығып, гидротехникалық құрылыстар бұзылып, арықтар бітеліп қалады. Жаңадан бой көтерген көптеген шағын аудандарда су қауіпсіздігі талаптары ескерілмеген, су ағатын бөгеттер салынбаған, жергілікті маңызы бар жолдарда су өткізгіш құбырлар жеткіліксіз.
Бектаев та атап өтті көптеген арнайы мақсаттағы су объектілерінің жағдайы қанағаттанарлықсыз. Елді мекендерге жақын орналасқан 1094 гидротехникалық құрылыстың 34-інің иесі жоқ, 363-і күрделі жөндеуді қажет етеді. 560 су қоймасының 108-інің иесі жоқ, 211-інің жеке меншіктегі жағдайы белгісіз. «Қазводхоз» республикалық мемлекеттік кәсіпорнының каналдары мен коллекторларының, гидротехникалық құрылыстарының көпшілігі өткен ғасырдың 60-70-жылдары салынған, 4-сыныпқа жатады. Бұл нысандар үлкен қауіп төндіреді.
Депутат Бектаев мыналарды ұсынады: барлық өңірлердегі су шаруашылығы нысандарына түгендеу жүргізіп, қауіптілік деңгейі бойынша объектілердің каталогын жасау; меншiк нысанына қарамастан барлық гидротехникалық құрылыстарды мемлекеттiк тiркеуден өткiзедi, мұндай құрылыстар үшiн бiрыңғай ақпараттық база жасайды; бірге ескі мамандардың қатысуымен барлық елді мекендердің суландыру жүйелеріне зерттеу жүргізу және төтенше жағдайлардың алдын алу шараларын қамтамасыз ету; Үкімет деңгейінде гидротехникалық құрылыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша жол картасын әзірлеу және ирригациялық жүйелерді жөндеу мен қалпына келтіруге қаражат бөлу.
