Қазақстандағы жылжымайтын мүлік нарығында қандай ақау бар
Пәтерді сатқыңыз немесе сатып алғыңыз келе ме, веб-сайтта хабарландыру орналастырып, иесі мен сатып алушының орнына риэлторлар сізге қоңырау шалып жатыр ма? Таныс оқиға, солай ма? Үй сатқысы, сатып алғысы немесе жалға алғысы келетін қазақстандықтардың барлығы дерлік пәтер делдалдарымен кезігеді. Риэлтор мамандығы Қазақстанда такси жүргізушілерімен қатар танымал болуда, себебі кез келген адам дерлік бола алады. Ал, елімізде риэлторлық қызмет лицензияланбағандықтан, бұл салада көптеген алаяқтар пайда болады. Сонымен қатар, әлеуметтік желілерде клиенттер «бопсалау комиссиясы» мен қызмет көрсету туралы шағымданады. Бұл салада не болып жатқанын Tengrinews.kz тілшісінің материалынан оқыңыз.
Қазақстандықтар не дейді
Жақында әлеуметтік желіде пікірталас басталды. Қазақстандықтар үйді сату немесе сатып алу тәжірибесімен бөлісті, ал көбісі риэлторлардың тым интрузивті мінез-құлқы мен үлкен комиссияларға тап болды.
«Жақында пәтерімді делдалсыз сатқандықтан, мен басқа үй сатып алуды шештім. Қазір риэлторлардан алынатын комиссия құны 50 миллион теңгеге дейінгі кез келген пәтерді немесе үйді сату/сатып алу үшін 500 000 теңгені құрайды. Тек транзакция сомасы аяқталған жағдайда ғана. 50 миллион теңге болса, онда комиссия тұрғын үй құнының бір пайызын құрайды.
Оның үстіне олар екі жақтан – сатушы мен сатып алушыдан 500 000 теңге комиссия алады, бұл қазірдің өзінде бір пәтерден миллион теңгеге дейін қосылып отыр! Олардың шаң басқан және қарапайым жұмысының бәрі клиентке сатылатын пәтерді көрсету…
Рейтинг: құрылыс салушыдан бөліп төлеумен Алматыдағы тұрғын үй кешендері
Қиындығы сол, риэлторлар іс жүзінде бүкіл жылжымайтын мүлік нарығын басып алды. Иелерден хабарландырулар өте аз», – деп ашуланады Facebook қолданушысы Әміре Токмурзин.
«Жалға беру кезінде риэлторлардың тәбеті де үлкен – бір айға жалға алу құнының жартысы. Бірақ олар ештеңе үшін жауапкершілік көтермейді», – деп жазады Владимир.
«Өкінішке орай, біз олармен байланысуға мәжбүрміз, өйткені жарнамаларды олар басып алған. Біздің қалада бұл бауырластықты ешкім басқармайтын сияқты», – дейді Ирина.
«Олар пәтерді сатқанда ғана емес, мысалы, тұрғын үйді, үй-жайды, бизнесті жалға алғанда да бар екен.Тікелей сөйлесу үшін иесінің телефон нөмірін сұрасаң, бермейді. бұл қандай да бір мафия сияқты », – деп қосады Галия .
Қазақстандағы риэлторлармен қарым-қатынаста қандай қателіктер бар? Неліктен жылжымайтын мүлік нарығының қатысушылары озбырлық пен алаяқтықтан қорғансыз сезінеді? Риэлторлық қызмет бағасы қалай анықталады? Ал осы саладағы лицензиялау туралы не деуге болады? Осы және басқа да сұрақтарды сарапшыларға қойдық.
«Бұл салада қосымша жұмыс істейтін мұғалімдер, үй шаруасындағы әйелдер, студенттер және зейнеткерлер жұмыс істейді».
Біз талқылауға қатысушылардың бірімен сөйлестік. Шыңғыс жылжымайтын мүлік саласында біраз уақыт жұмыс істеді және ондағы қордаланған мәселелерді өз көзімен біледі. Міне, оның айтқаны.
«Менің ойымша, мәселе бұл қызметтің өзі, шын мәнінде, ешқандай жолмен реттелмейді, ол өз заңдары мен ережелері бойынша өмір сүреді.Өркениетті елдерде жылжымайтын мүлікпен мәмілелердің көпшілігі риэлторсыз немесе жылжымайтын мүлікпен жүзеге асырылмайды. риэлторлық компания.Ол жерде бұл қызмет лицензияланған, яғни риэлтор жауап береді.Лицензия оны өз саласын түсінуге, сату дағдыларын үйренуге, заңнамалық базаны түсінуге және т.б. міндеттейді.
Бізде қалада ондаған және бүкіл ел бойынша жүздеген жылжымайтын мүлік кеңселері бар, олар тәжірибесі жоқ кез келген адамды дерлік жалдайды. Олар стандартты түрде жаттығады, бірақ жұмыстың қалған бөлігі сіз кеңседе немесе тіпті үйде отырып, «Roof» веб-сайтынан клиенттерге қоңырау шалуыңыздан тұрады, содан кейін – кім сізді иландырады.
Жылжымайтын мүлік кеңселерінде тұрақты төлем болмағандықтан және жұмыс сатудан немесе жалға беруден түсетін пайыздарға негізделгендіктен, бұл салада толық емес мұғалімдер, үй шаруасындағы әйелдер, студенттер және зейнеткерлер жұмыс істейді. Сондықтан, бізде қоғамда риэлторлар туралы жағымсыз имидж бар, өйткені көпшілігі сатуды немесе клиенттермен қалай сөйлесуді білмейді, тіпті олар сатылатын жылжымайтын мүлікті түсінбейді.
Бұл салаға келгендердің көпшілігі оңай деп ойлайды, уау, мен бір пәтерді сатып, 500 мың алдым. Дәл осылайша олар халықты еліктіреді. Жақсы риэлторлар шынымен де жақсы ақша табады, бірақ олар бұл дағдыға көшеде бірден табысқа жету үшін емес, көп жылдар бойы жеткен. Алматыда барлығы реттелген, ешкімді жалдамайтын, оқыту бар және т.б. бар жылжымайтын мүлік агенттіктерінің санына сенуге болады.
Барлығы заңдастырылмайынша ештеңе қозғалмайды. Менің ойымша, шенеуніктерге мұны көлеңкеден шығару жалпы тиімді емес, содан бері барлық сатып алу-сату операциялары көзге көрінетін болады. Бұл жағдайда жылжымайтын мүлік агенттіктері есеп жүргізуге міндетті болады: қандай пәтер немесе үй сатылды, қандай бағаға, кім сатып алды және т.б. Өздеріңіз білетіндей, пәтерді жалға беру және оны сату – бұл жақсы көлеңкелі бизнес, мұнда мүлік біреудің атына тіркелген және сатудан немесе жалға беруден түскен пайда туралы есеп берудің қажеті жоқ».
1 триллион теңге: ҚЖК-дан әзірлеушілердің жобаларына кепілдік сомасы
Олар ше, төбеде?
Мария Невская Қазақстанда риэлтор болып жұмыс істеген, қазір АҚШ-та осы салада жұмысын жалғастыруда. Оның айтуынша, Америкада жылжымайтын мүлік маманы болу үшін мектепте бір ай оқып, 60 сағат дәріс тыңдаған. Сағат саны штатқа байланысты өзгереді.
«Біз штаттық және американдық заңнаманы, этика, шарттық бөлім және таңдау үшін басқа да қосымша пәндер сияқты пәндерді оқыдық. Содан кейін біз емтихан тапсырдық, олардың бірнешеуі болды – мектеп, штат, жалпы емтихандар. Келесі кезекте таңдау керек болды. бірге жұмыс істейтін брокер және Риэлторлар қауымдастығына қосылу.
Сіз мұнда өз бетіңізше жұмыс істей алмайсыз, тек брокермен ғана. Ал өзіңіз брокер болу үшін бірнеше жыл жұмыс істеп, курстан өтіп, емтихандарды тапсыру керек. Риэлтор болғаннан кейін екі жыл сайын мен айтқан пәндер бойынша тағы да дәріс тыңдау керек.
Мен Қазақстанда риэлтор болу үшін ештеңе қажет емес екенін білемін. Сіз кез келген агенттікке келіп немесе жеке кәсіпкеріңізді ашып, риэлтор бола аласыз. Лицензиялар қажет емес.
Қазақстанда, АҚШ-та агент болып жұмыс істегеннен кейін мен өзімді қорғалған сезініп, мамандық туралы неғұрлым байсалды ой қалыптастыра бастадым. Мұнда сатушы да, сатып алушы да қорғалған, жұмыс істейтін этика мен заңдар бар. Кез келген адам дұрыс емделмеген жағдайда комиссияға ресми түрде шағымдана алады. Және, әрине, Америка айыппұлдармен танымал, бәрі осыған негізделген. Осылайша, ешкім лицензиясынан айырылғысы келмейді немесе айыппұл салғысы келмейді, барлығы заң аясында жұмыс істейді».
Мария дәл сол пәтерді Қазақстанда қайта сату немесе, мысалы, иесі мүлікті жалға беріп, кейін сатылғанын естігенін айтады. АҚШ-та бұл алынып тасталды.
«Қазақстандағы риэлторлық қызметтің басты кемшілігі – бұл жерде бұл сала дұрыс заңдастырылмаған, сондықтан сатушылар, агенттер мен сатып алушылар шынымен қорғалмаған және көбісі делдалсыз мәміле жасауды қалайды.АҚШ-та нақты мүлікті сатып алуға немесе сатуға болады. риэлторсыз жылжымайтын мүлік, бірақ бұл ұсынылмайды, өйткені келісім-шарттар, жарнамаларды ұсыну, заңнама және басқалар түріндегі көптеген қателіктер бар».
Риэлторлар не дейді
Қуаныш Шәріпов Алматыда риэлтор болып жұмыс істейді. Оның айтуынша, бұл сала ұзақ мерзімге лицензиялануы керек, өйткені әрбір екінші адам риэлтор болғысы келеді және көптеген алаяқтар пайда болады.
Осы салада шын мәнінде жұмыс істеп, намыстанбағандар құрметке лайық, деп есептейді спикер.
«Менің ойымша, біздің қызметтердің бағасы жеткілікті деңгейде. Блогерлер Instagram желісіндегі 15 секундтық бейнеролик үшін 500 мыңнан 3 миллион теңгеге дейін алады. Риэлтор керемет жұмыс істейді. Ол барлығын сендіргенімен, сату/жалға беру, кейде құжаттармен көмектеседі.Оның жұмысы Тізім шексіз болуы мүмкін.Риэлтор болу үшін мінезі мықты, білімі көп болуы керек.
Жеке мен әдетте тұрғын үйді көрсету үшін ақша алмаймын. Кей жағдайда бұл қызмет үшін 2000 теңге сұраймын. Егер клиент «жоқ» десе, бірақ шартты 100 миллион теңгеге үй немесе пәтер іздеп жүрсе, онда мен бұл жағдайда оның бармағаны жақсы деп айтамын. Арнайы іздеп жүрген және бірдеңе сатып алғысы немесе жалға алғысы келетін кез келген адам әрқашан менің шарттарыммен келіседі».
Заңгерлер не дейді
Біз заңгер Серік Айтбаевпен Қазақстандағы жылжымайтын мүлік нарығы туралы әңгімелестік.
– Пәтерді көрсетпес бұрын риэлторлар әлеуетті сатып алушыдан сәйкестендіруді талап етеді. Олар үйді немесе пәтерді көрсету актісін толтырады, клиенттің жеке деректерін енгізеді. Бұл процедура заңды ма?
– Заңды. Заң қағидасы бар – тыйым салынбаған нәрсеге рұқсат.
– Сатып алушы пәтерді көрсеткеннен кейін сатушымен тікелей мәміле жасаса, риэлторлар шынымен де шығынды өтеуді талап етіп сотқа жүгіне ала ма?
– Олар тапсырып қана қоймай, тапсырып, жеңеді. Сот риэлтор жағында.
Жағдай қалай дамып жатыр. Риэлтормен кездесуде сіз өзіңіздің аты-жөніңізді, мүліктің мекен-жайын, бағасын көрсетіп, қол қоятын дайындалған келісімшарт формасын толтырасыз. Мысалы, олар маған жылжымайтын мүлік сатып алсам, риэлторға 420 000 теңге төлеуім керек деп жазды. Бұл Алматыдағы орташа баға. Сатушыдан сол соманы алады.
«9-20-25»: сенсациялық ипотекалық несиелеу бағдарламасы егжей-тегжейлі
Әрі қарай, пәтерге қараңыз. Шын мәнінде, содан кейін көпшілігі риэлторды айналып өте бастайды. Яғни, егер олар мүлік ұнаса, олар кейінірек келіп, иесіне айтады, кел, біз оны сізден тікелей сатып аламыз. Қожайын келіседі делік. Әрі қарай риэлтор заңгерді жалдайды, ол: «Бұл мүлік кімге тіркелген» деген өтініш жазып, жауап алады. Егер бұл агенттің клиенті болса, онда пайда болған қарызды өндіру үшін белгілі бір заңды рәсімдер басталады. Егер сатушы басқа адамға сатқан болса, онда бұл сатушы мен риэлтор арасындағы қарым-қатынас мәселесі.
«Бүгінгі күні Қазақстанда риэлторлық қызмет көрсету нарығы осылай дамыды: агент ақшаны тек пәтер көрсету үшін алады, – дейді Серік Айтбаев. – Ол шын мәнінде не істейді: ол веб-сайтта жарнама орналастырады, бұл жарнаманы жарнамалай алады (мүмкін шығыстар) және пәтерлерді көрсетеді (көлік шығындары Сатушы ақша алуы мүмкін немесе алмауы мүмкін.
Батыс елдерінде риэлторлар клиентті «бірден» дейін сүйемелдейді. Бізде мұндайлар өте аз. Негізінен олар көру сертификатын жасайды және солай. Агенттің басты міндеті – жай ғана үй көрсету емес, осы қызметті дұрыс көрсету. Бірақ мәселе, көбісі пәтердің мекен-жайын көрсетіп, оған ақша талап етеді. Әрине, халық наразы. Риэлтор нотариусты таңдап, құжаттарды ресімдеп, рұқсат құжаттарын дайындап, сатып алушыға бәрін түсіндіріп берсе, әрине, бұл ақшаны төлеудің мағынасы бар.
Бұл тізбекте өзіңізді қорғаудың ешқандай жолы жоқ. Бұл тәжірибе. Оны тек заңмен өзгерту керек. Риэлторлардың қызметін тексеретін өзін-өзі реттейтін ұйымдар болуы керек. Ал нашар жұмыс істегендер қызметтен шығарылады».
«Отбасы Банкі» жаңа «Табысты» бағдарламасын іске қосты, ол 8,5%-бен ипотека алуға мүмкіндік береді.
Қазақстан риэлторлар қауымдастығында не дейді
Қазақстан риэлторларының өзін-өзі реттейтін қауымдастығының президенті Александр Пак елдегі риэлторлық қызмет туралы заңның қажет екенін және ұйым оның қабылдануы үшін қолдан келгеннің бәрін жасап жатқанын айтады.
«Жеке заң болмағанымен, біз жалпы азаматтық және салық кодекстеріне бағынамыз.Яғни, Қазақстанда жылжымайтын мүлік саласында жұмыс істеу үшін жеке кәсіпкер немесе ЖШС ашу жеткілікті.Қауымдастық әлдеқашан заң жобасын әзірлеген. риэлторлық қызмет туралы заң жобасын әзірлеп, оны ілгерілетуде.Осы заң аясында біз риэлторларды оқыту, аттестациялау, аттестациялау болатындай етіп, «кәсіпке түсуді ретке келтіргіміз келеді. Осы мәселе бойынша мемлекеттік органдармен консультациялар жүргізілді. бір жарым жыл ішінде бірнеше дөңгелек үстелдер өтті.Заң риэлторлық қызметте өзін-өзі реттеуді көздейді».
Қазақстандағы риэлторлар қызметінің прейскурантына келетін болсақ, сұхбаттасушының айтуынша, әр агенттікте өз бизнес үлгісі бар. Бірақ жалпы баға саясаты келесідей:
«Егер мүліктің құны 50 миллион теңгеге дейін болса, комиссия 450 мың теңгені құрайды. Егер бұл сомадан жоғары болса, онда пәтер/үй құнының бір пайызы. АҚШ-та, мысалы, риэлторлық қызмет бірден тұрады. 10 пайызға дейін, Ресейде – бір пайыздан 6 пайызға дейін, Еуропада – 5-10 пайызға дейін. Көріп отырғанымыздай, Қазақстан мұндай қызметтердің құны бойынша көшбасшы емес».
Үй сатып алғанда өзіңізді жосықсыз әзірлеушілерден қалай қорғауға болады
Дереккөз: Tengrinews.kz.
