Жалға алушыны себепсіз шығару: Қазақстандағы құқықтар мен қорғау
Жалға алушыны үйден шығару – баспананы жалға алатын көптеген қазақстандықтарды алаңдататын мәселе. Көбінесе пәтер иелері рұқсатсыз әрекет етеді. Бұзушылықтарды болдырмау үшін өз құқықтарыңыз бен міндеттеріңізді білу маңызды.
Үйді жалға алу: оны қандай заңдар реттейді
Жалдау ережелері Азаматтық кодексте, Тұрғын үй қатынастары туралы заңда және Салық кодексінде белгіленген. Заңгер Нұрлан Жаңабаевтың айтуынша, екі тарап келісім шарттарын нақты түсінуі керек. Бұл қақтығыстарды болдырмауға көмектеседі.
Екі негізгі жалға алу пішімі бар:
Меншік иесі тұрмайтын пәтер.
Ортақ бөлме.
Жалдау шарты: Міндетті шарттар
Жалдау шарты мерзімді немесе мерзімсіз болуы мүмкін. Мерзімі бір жылдан асатын болса, ол Халыққа қызмет көрсету орталығында тіркеледі. Келісім мәтіні мыналарды қамтуы керек:
жалға алу құны;
кешіктірілген айыппұл;
тоқтату себептері;
тараптардың міндеттемелері.
Жалға беруші тұрғын үйді қолайлы жағдайда беруі керек. Жалға алушы уақытында төлеуге және тұру ережелерін сақтауға міндетті.
Жалға алушыны үйден шығару қашан заңды?
Үй иесінің үйден себепсіз шығаруға құқығы жоқ. Заң жалға алушыны белгілі бір жағдайларда ғана шығаруға рұқсат береді:
жалдау ақысын жүйелі түрде төлемеу (әдетте екі айдан бастап);
мүлікті бүлдіру немесе пәтерді басқа мақсаттарда пайдалану;
шарттың қолданылу мерзімі ұзартылмай аяқталуы;
елеулі бұзушылықтар анықталған жағдайда сот шешімі.
Жалға алушыны сот шешімінсіз мәжбүрлеп шығаруға тыйым салынады. Мұндай әрекеттер ерікті әрекет ретінде жіктеледі. Бұл ҚР Қылмыстық кодексінің 389-бабы бойынша қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
Үй иесінің қарызы болса да, сотқа жүгінуі керек.
Жалға алушының құқықтары
Әрбір жалға алушының құқығы бар:
заңсыз көшіруден қорғау үшін;
шарттарды сақтай отырып, шартты ұзартуға;
тұрғын үйдің дұрыс жағдайы үшін.
Жалға алушы сонымен қатар мыналарға міндетті:
төлемдерді уақтылы жүргізу;
мүлікке зиян келтірмеу;
Мүлікті жазбаша рұқсатсыз жалға бермеңіз.
Жалға алушыны шығару: құқықтары бұзылған жағдайда қайда бару керек
Егер жалға беруші келісім-шартты бұзса немесе жалға алушыны шығарамын деп қорқытса, жалға алушылардың келесі мүмкіндіктері бар:
сотқа жүгіну – құқықтарды қорғау үшін;
прокуратураға шағым беру – қорқытулар туындаған жағдайда;
Әділет министрлігінен тегін кеңес алу (телефон 119 немесе 58-00-58);
әлеуметтік тұрғын үй мәселесі бойынша әкімдікке хабарлау.
Келісім-шартсыз жалға алу: қандай тәуекелдер бар
Көптеген адамдар ресми құжаттарсыз баспананы ауызша жалға алады. Тіпті бұл жағдайда сіз мыналарды пайдалана аласыз:
банктік аударымдар;
корреспонденция;
түбіртектер.
Бірақ жазбаша келісімнің болмауы жалға алушыны көптеген құқықтардан айырады. Бұл тәуекелдерді арттырады:
төлем даулары;
жалға алушыны кенеттен шығару;
жалға алу фактісін растау проблемалары.
Салықтар және жауапкершілік
Меншік иесі жалдау табысынан салық төлеуге міндетті. Егер тұрғын үй шартсыз жалға берілсе, бұл салық төлеуден жалтару болып саналады. Бұзушылықтар анықталса, меншік иесі жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Мәліметтерге сүйенсек, Қазақстанда жалға берілетін пәтерлердің 67 пайызы бейресми түрде жалға беріледі. «Қазақстан тұрғын үй компаниясы» АҚ басшысы Алтай Күздібаевтың айтуынша, келісімшарттарды онлайн тіркеу мәселені шешуге көмектеседі. Бұл жалға беру нарығын жеңілдетіп, заң бұзушылықтардың санын азайтады.
