Қазақстанда пәтер жалдау: жаңа салық кодексінен кейін нарық қалай өзгереді
2026 жылдан бастап Қазақстанда жаңа салық ережелеріне байланысты жалға берілетін пәтерлер өзгереді. Мамандар өзгерістер тек үй иелеріне ғана емес, жалға алушыларға да әсер етеді деп есептейді. Бақылаудың күшеюі және жаңа салық режимдері шығындардың өсуіне және жалға алу бағасының өсуіне әкеледі.
Тұрғын жылжымайтын мүлікке жаңа салық режимі
Тұрғын үйді жалға беретін жеке тұлғаларға жаңа тәртіп енгізілуде. Енді табысы айына 300 АЕК-тен (шамамен 1,2 млн теңге) аспаса, жеке кәсіпкер ретінде тіркелмей-ақ пәтер жалдауға болады. Жеке табыс салығының мөлшерлемесі 0% болады, бірақ табыс сомасынан әлеуметтік аударымдардың 4% төлеу қажет.
Мәселен, тұрғын үйді 350 мың теңгеге жалға бергенде, иесі 14 мың теңгені әлеуметтік төлемдерге аударады. Есептерді тапсырудың қажеті жоқ – мобильді қосымша деректерді автоматты түрде салық органдарына жібереді.
Белгілі санаттар үшін жеңілдіктер
Зейнеткерлер үшін пәтер жалдау салық жүктемесінен толығымен босатылады. Олар жеке салық және әлеуметтік аударымдарды төлемейді. Көп балалы аналар мен мүмкіндігі шектеулі жандар да жеңілдіктер мен ішінара жәрдемақы алады.
Коммерциялық үй-жайларды жалға алу және жаңа салықтар
Кеңсе мен дүкен иелері көбірек төлеуге мәжбүр болады. Егер жалға беруші гибридті режимде жұмыс істесе, жалға алушы жалға алу шығындарын есепке ала алмайды. Жеңілдікті сақтау үшін меншік иелері жеке кәсіпкерлер үшін 10% және ЖШС үшін 20% жеке салықпен жалпы режимге ауысады. 10 мың АЕК шегінен асқанда ҚҚС 16 пайызбен алынады. Нәтижесінде коммерциялық үй-жайларды жалға алу 20-25 пайызға артады.
Сонымен қатар, Қазақстандағы пәтерлерді жалға алуға қымбат жылжымайтын мүлік иелері үшін прогрессивті шкаланың енгізілуі әсер етіп отыр. Тұрғын үй құны 450 миллион теңгеден асатын болса, салық сомасының 2 пайызын құрайды, бірақ жылына 2,9 миллион теңгеден кем емес.
Бақылауды күшейту
Мемлекет кірістерге бақылауды күшейтуде. Енді пәтерлерді жалға беру Krysha.kz, OLX, Kaspi онлайн платформалары арқылы бақыланатын болады. Барлық төлем деректері салық органдарына қолжетімді болады. Келісім-шартсыз жұмыс істеп жүргендер заңсыз кәсіпкерлікпен айналысқаны үшін айыппұл алу қаупі бар.
Сарапшылар үй иелеріне кірістерін алдын ала есептеп, келісім-шарттарды қарап, қолайлы салық режимін таңдауды ұсынады. Қазақстанда пәтер жалдау тиімді болып қалуы үшін ресми тіркеліп, ереже бойынша жұмыс істеген дұрыс.
Осылайша, алдағы жылдары Қазақстанда пәтер жалдау қымбаттайды. Тұрғын үйлер инфляция мен жаңа әлеуметтік төлемдер есебінен 5-10 пайызға қымбаттайды. Салық ауыртпалығының артуына байланысты коммерциялық жалдау ақысы 20-25 пайызға артады. Бұл өзгерістер нарықты ашық етеді, бірақ меншік иелерінің шығындарын арттырады.
