«Наурыз» бағдарламасы кеңейтіледі деп күтілуде: облигацияларға қойылған шектеулерді алып тастау талқылануда.
Қазақстан Наурыз жеңілдікпен ипотекалық бағдарламасын кеңейтуді қарастыруда. Негізгі идея – ипотекалық облигацияларды шығаруға қойылған шектеулерді алып тастау, оның көмегімен «Отбасы» банкі несие беруге қаражат жинайды. Бұл ұсынысты Индустрия және құрылыс министрлігі inbusiness.kz сайтының сұрауына жауап ретінде білдіріп, қоғамдық талқылауға ұсынды.
Ережелерді өзгерту неліктен қажет болды?
«Наурыз» бағдарламасы 2024 жылдан бері жұмыс істейді және әлеуметтік жағынан осал отбасылар үшін 7% және басқа санаттар үшін 9% жеңілдікпен несие беруге мүмкіндік береді. Бұл несиелерді қаржыландыру үшін «Отбасы» банкі облигациялар шығарады, ал мемлекет нарықтық кірістілік пен жеңілдікпен мөлшерлеме арасындағы айырмашылықты субсидиялайды.
Бастапқыда облигацияларды шығару лимиттері келесідей белгіленді:
2024 жылға 300 миллиард теңге,
2025–2026 жылдары жыл сайын 200 миллиард теңгеге дейін.
Дегенмен, бағдарламаға сұраныс болжамнан асып түсті. Шектеулер енді өтінімдердің нақты көлеміне сәйкес келмейді, сондықтан оларды алып тастау туралы мәселе туындады.
Қаржыландыру механизмі қалай жұмыс істейді
Otbasy Bank Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесіне байланысты мөлшерлемемен ипотекалық облигациялар шығарады. Купон 1,5%-дан жоғары болмауы керек. Бұл облигацияларды инвесторлар үшін тартымды етеді және банкке ұзақ мерзімді және салыстырмалы түрде арзан ресурстарды тартуға мүмкіндік береді.
Содан кейін мемлекет купон мөлшерлемесі мен жеңілдікті ипотека мөлшерлемесі арасындағы айырмашылықты субсидиялайды. Осы құралдың арқасында Наурыз бағдарламасы бойынша тұрғын үй коммерциялық нарыққа қарағанда қолжетімді болып қала береді.
Егер шектеулер алынып тасталса, не өзгереді?
Бұйрық жобасында облигациялар шығаруға қойылатын шектеулерді толығымен алып тастау ұсынылады. Бұл тек бағдарламаның белсенді өсуіне ғана емес, сонымен қатар жаңа ипотекалық бағдарламалардың – Наурыз жұмыскері мен Наурыз әскерінің дамуына да байланысты.
Шектеулерді алып тастау бірнеше әсер етеді:
Қолжетімді ипотека – банк көбірек субсидияланған несиелер бере алады;
Өңірлерді қолдау – қаржыландырудың артуы бағдарламаның географиялық кеңеюіне мүмкіндік береді;
Жұмысшылар мен әскери қызметшілерге бағытталған жаңа өнімдердің жеделдетілген іске қосылуы;
Бюджеттік жүктеменің артуы — купон мөлшерлемесіне субсидиялар артады.
Негізінен, шектеулерді алып тастау Наурызды қаржыландыру механизмін қарыз алушылардың нақты сұранысына бейімделетін икемді құралға айналдырады.
Бұйрық жобасы қазіргі уақытта Open NPA порталында қаралуда. Талқылаудан кейін ол бекітуге ұсынылады. Егер қабылданса, шектеулерді алып тастау субсидияланатын ипотеканы кеңейту және «Отбасы» банкінің тұрғын үй нарығындағы рөлін нығайту жолындағы маңызды қадам болады.
