Қазақстандағы цифрлық ипотека: екінші деңгейлі тұрғын үйге арналған пилоттық жоба
Қазақстанда жылжымайтын мүлік нарығын цифрландырудың жаңа кезеңі басталып жатыр. 2025 жылдың 22 қыркүйегінен бастап елімізде ипотекалық несиені пайдалана отырып, екінші реттік тұрғын үйді сатып алу-сату мәмілесін онлайн режимінде толығымен аяқтауға мүмкіндік беретін «Цифрлық ипотека» пилоттық жобасы іске қосылады.
Әділет министрлігі мен Цифрлық даму министрлігінің бірлескен бұйрығымен процестің барлық қатысушылары – банктер, нотариустар және тіркеу органдары бір платформаға біріктірілген. Бұл қағазбастылықты болдырмайды, ал сатып алушы мен сатушы өтініш беруден бастап меншік құқығын қашықтан тіркеуге дейін бару мүмкіндігін алады.
Сандық ипотека қалай жұмыс істейді
Қызмет кезең-кезеңімен құрылады. Сатып алушы банктің мобильді қосымшасы арқылы өтінім беріп, несиелеу бағдарламасын таңдап, төлемдердің алдын ала есебін алады. Шарттарды келіскеннен кейін жүйе сатушының деректерін, мүлікке ауыртпалықтардың жоқтығын және мүліктің нарықтық құнын автоматты түрде тексереді.
Одан кейін нотариус пен тіркеу органдары онлайн байланыста болады. Нотариуспен бейнеқоңырау кеңседе жеке қатысуды ауыстырады. Сатып алу-сату шартына және барлық ілеспе құжаттарға бұлтқа негізделген цифрлық қолтаңба арқылы қол қойылады. Мәміле аяқталғаннан кейін жүйе деректерді Жылжымайтын мүліктің Бірыңғай мемлекеттік тізіліміне автоматты түрде жібереді және сатып алушыға меншік құқығын тіркейді.
Неліктен бұл нарық үшін маңызды?
Сарапшылардың пікірінше, «Цифрлық ипотека» жобасының іске қосылуы қайталама тұрғын үй нарығындағы процестерді айтарлықтай жылдамдатады. Бұрын ипотекалық несиені өңдеу кезекке тұру, қағаз анықтамаларды жинау және бірден бірнеше ұйымға бару қажеттілігінен бірнеше аптаға созылатын. Енді барлық әрекеттер онлайн режимде қолжетімді болады, бұл мемлекеттік органдар мен банктерге түсетін салмақты азайтады.
Сонымен қатар цифрландыру ашықтықты арттырады. Барлық кезеңдері жүйеде тіркеліп, құжаттар платформада 15 жыл сақталады. Бұл алаяқтық тәуекелін азайтып, азаматтардың жылжымайтын мүлікпен мәмілелерге деген сенімін арттырады.
Азаматтар қандай мүмкіндіктерге ие болады
Бұл қызмет үй сатып алуды неғұрлым қолжетімді және ыңғайлы етеді:
құжаттар онлайн режимінде қолжетімді және заңды күші бар;
ипотеканы алу мерзімі қысқарады;
қағаз кезегі мен мемлекеттік органдарға қажетсіз келулер жойылды;
транзакцияларды қаладан тыс жерде де жүргізуге болады.
Айта кетерлігі, «Цифрлық ипотека» қазіргі уақытта пилоттық режимде жүзеге асырылуда және 12 ай бойы жұмыс істейді. Осы уақыт ішінде жоба екінші деңгейлі банктердің сайттарында сынақтан өтеді. Тестілеу сәтті өткеннен кейін сервисті бүкіл ел бойынша кеңейту жоспарлануда.
