Қазақстанда үй жалдау: пәтерді қалай қауіпсіз жалға алу керек - заңгердің кеңесі
Жалға алушының қандай құқықтары бар? Үй иесі ескертусіз келе ала ма? Су тасқыны кезінде келтірілген шығынды кім өтейді? Қазақстанда тұрғын үйді жалға алуға қатысты осы және өзге де сұрақтарға заңгер Сәйкен Айсин inform.kz редакциясына түсініктеме берді.
Тараптардың негізгі міндеттері мен құқықтары
Тұрғын үйді жалдау шарты екі жақтың құқықтарын реттейді. Жалға беруші төлемді алуға және тұрғын үйді пайдалану ережелерін сақтауға құқылы. Ол мүліктің сақталуын қадағалап, бүлінген жағдайда өтемақы талап ете алады.
Бұл ретте ол тұрғын үйді тұруға жарамды жағдайда беруге міндетті. Сондай-ақ ол ақауларды жалға алушы тудырмаған жағдайда жояды.
Жалға алушы өз кезегінде жалдау ақысын уақытында төлеуі керек. Ол тұрғын үйді мақсаты бойынша пайдалануға және мүлікті сақтауға міндетті. Сонымен қатар, ол үй-жайды жақсарта алады және шығындарды өтеуді талап ете алады.
Жазбаша келісім не үшін қажет
Қазақстанда тұрғын үйді жалға беру жазбаша түрде ресімделуі тиіс. Бұл туралы «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңда тікелей көрсетілген. Бір жыл мерзімге келісім-шарттарды тіркеу де міндетті болып табылады.
Егер келісім ауызша болса, оған қарсы шығу оңай. Нәтижесінде сот мәмілені жарамсыз деп тануы мүмкін.
Жалға берушінің сапары: қашан және қандай жағдайда
Заң меншік иесінің мүлікке бару тәртібін реттемейді. Сондықтан тараптар келiсiм-шартта сапардың шарттарын нақтылайды. Мысалы, егер мүлікке қауіп төнсе немесе төтенше жағдай болса, үй иесі келе алады.
Сондай-ақ, егер жалға алушы ұзақ уақыт бойы жауап бермесе, ол пәтерге бара алады. Сонымен қатар, жалға алу шарттары бұзылған жағдайда бару мүмкін. Мұндай жағдайларды шартта алдын ала көрсету маңызды.
Жалға алушыға бару туралы ескерту қажет пе
Жалдау шартында келулердің келісілген кестесі белгіленуі мүмкін. Тараптардың келісімі бойынша жоспардан тыс тексеруге де жол беріледі. Бұл, әсіресе, тұрғын үйдің жай-күйін жоспарлы тексеруге қатысты.
Тұрғын үйді жалға алу құнын қашан қайта қарауға болады
Коммуналдық қызметтер қымбаттаса, жалдау ақысы көтерілуі мүмкін. Сонымен қатар, жөндеуден кейін немесе нарықтық құнның өзгеруінен кейін өсу мүмкін.
Заң жалдау ақысын шектемейді. Сондықтан тараптар нарық конъюнктурасын басшылыққа алады.
Жалға берушінің қызметтерді ажыратуға құқығы бар ма?
Қазақстанда тұрғын үйді жалға алу заң талаптарын сақтауды талап етеді. Электр қуатын немесе суды рұқсатсыз өшіру заңсыз болып табылады. Мұны тек мамандандырылған қызметтер жасай алады.
Жалға алушы төлемесе, иесі сотқа шағым түсіреді. Қызметтерді өз бетінше ажырату қауіпті және тыйым салынады.
Күрделі жөндеу және OSI үшін кім төлейді
Көбінесе жалға алушы коммуналдық төлемдерді төлейді. Ол мұны үй иесі арқылы немесе тікелей жасайды. Алайда, егер басқаша келіспесе, күрделі жөндеуді әдетте иесі төлейді.
Келісімшарт қалай бұзылады және қашан шығару мүмкін болады
Жалға беруші келісімшартты мерзімінен бұрын бұза алады. Негіз – жалға алушының шарттарды бұзуы.
Егер тараптар жалдау мерзімін көрсетпесе, меншік иесі кез келген уақытта шартты бұзуға құқылы. Дегенмен, көп жағдайда жалға алушыға кем дегенде бір ай бұрын хабарлау қажет.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, жалға алушы шартты ескертусіз бұза алады.
Сот арқылы шығару: бұл қалай болады
Жалға алушы пәтерден өз еркімен кетуден бас тартса, жалға беруші сотқа шағымданады. Содан кейін сот шешім шығарып, сот орындаушыларына жібереді. Содан кейін мәжбүрлі көшіру орын алады.
Заңсыз шығарылған жағдайда жалға алушының құқықтарын қорғау
Құқықтар бұзылса, жалға алушы адвокатқа немесе құқық қорғау ұйымына хабарласа алады. Мамандар сотқа талап арыз жазып, баспананы заңды түрде қайтаруға көмектеседі.
Су тасқыны немесе мүліктің бүлінуі үшін кім жауапты
Егер жалға алушы мүлікті бүлдірген болса, ол залалды өтейді. «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңда тікелей: жалға алушы меншік иесімен бірге жауап береді. Бұл жалға алушыларға да, қосалқы жалға алушыларға да қатысты.
Ал құбырлардың тозуына кім жауапты?
Зақым ескі құбырларға байланысты болса, иесі кінәлі. Ол пәтер ішіндегі желілерді бақылауға міндетті. Жөндеу жұмыстарын да өз есебінен жүргізеді.
Тұрғын үйді жалға беруді заңдастыру үшін мемлекет не істейді
Мемлекет рейдтер арқылы Қазақстанда заңсыз жалға берілетін тұрғын үйлерді анықтауда. Полицейлермен бірге салық органдары пәтерлерді тексереді. Егер меншік иесі баспананы тіркеусіз жалға берсе, оған айыппұл салынады.
Айыппұл ӘҚБтК-нің 463-бабы бойынша 15 АЕК құрайды.
Күнделікті жалға алу: тіркелу керек пе
Күнделікті жалға беру лицензияланған қызмет болып табылмайды. Дегенмен, меншік иесі салық төлеуге міндетті. Ол үшін жеке кәсіпкер немесе шағын кәсіпкерлік субъектісі ретінде тіркелу қажет.
Қазақстандағы тұрғын үйді жалға беруден түскен кез келген табыс, соның ішінде күнделікті жалдау ақысы салық салуға жатады.
