Құрылыс кодексі және цифрландыру: Қазақстан құрылыстағы жаңа дәуірге дайындалуда
Қазақстан құрылыс индустриясында үлкен өзгерістердің табалдырығында тұр. Бұл туралы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жыл сайынғы халыққа Жолдауында айтты. Мемлекет басшысы цифрлық технологияларды, соның ішінде құрылыстың ақпараттық моделін (BIM) және жасанды интеллектті енгізу қажеттігін атап өтіп, жаңа Құрылыс кодексін қабылдауды тапсырды. Бұл қадамдар тек нормативтік-құқықтық актілерді жаңартып қана қоймай, сонымен қатар нарықтағы сапа мен ашықтықтың жаңа деңгейін белгілеуі керек.
Тұрғын үй құрылысы – экономикалық қозғаушы күштердің бірі.
Бүгінде Қазақстанда жыл сайын 20 миллион шаршы метрге жуық тұрғын үй салынады. Тек соңғы екі жылда 36,9 миллион шаршы метр салынды, 2025 жылға қарай тағы 19,2 миллион шаршы метрді салу жоспарлануда. Бұл қаржыландырудың барлық көздері арқылы салынған 176 мыңнан астам пәтерді білдіреді.
Құрылыс қарқыны таң қалдырады, бірақ бұл өсімнің артында маңызды сұрақ жатыр: бұл тұрғын үй сапа мен қауіпсіздік талаптарына қаншалықты сәйкес келеді? Дәл осы себепті заңнамалық база жаңартылуда.
Жаңа Құрылыс кодексі не үшін қажет?
Қолданыстағы ережелер енді нарықтың нақты қажеттіліктерін көрсетпейді. Мамандардың айтуынша, құжаттар көбінесе бір-біріне қайшы келеді, ал құрылысты қадағалау жұмыссыз қалып отыр. Жаңа Құрылыс кодексі осы мәселені шешуге бағытталған.
Ол әзірлеушілер мен дизайнерлер үшін нақты ережелерді енгізеді, қатысушылар арасында жауапкершілікті бөледі және цифрлық бақылау тетіктерін белгілейді. Құжатта қалалардың тарихи келбетін сақтау, жасыл желектерді қорғау, аймақтық ерекшеліктерді есепке алу туралы ережелер енгізілген.
Негізінде кодекс алдағы онжылдықтардағы бүкіл құрылыс саласының болашағын айқындайтын стратегиялық құжатқа айналады.
BIM технологиялары және жасанды интеллект
Заңнамалық жаңартулармен қатар елімізде жаңа технологиялар енгізілуде. Ғимаратты ақпараттық модельдеу (BIM) жобалау сатысында объектінің цифрлық моделін құруға мүмкіндік береді. Бұл қателерді ерте анықтауға, құрылыс уақытын қысқартуға және ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді.
Жасанды интеллектті пайдалану үлкен деректер жиынтығын талдауға, шығындарды болжауға және ықтимал тәуекелдерді бағалауға мүмкіндік береді. Бұл түптеп келгенде бюрократияның азаюына және нарыққа деген сенімнің артуына әкеледі.
Әлемдік тәжірибе мұндай технологиялардың тиімділігін растайды. Ұлыбритания мен Финляндияда BIM барлық мемлекеттік құрылыс жобалары үшін міндетті болды. Қытай мен Оңтүстік Кореяда құрылыс мерзімі мен құны ондаған пайызға қысқарды. Қазақстан да соны ұстануға ниетті.
Азаматтар үшін не өзгереді?
Қарапайым қазақстандықтар үшін басты артықшылық – сенімділік пен ашықтық. Жаңа бақылау тетіктері кешіктірілген құрылыс жобаларының тәуекелдерін барынша азайтуға және тұрғын үй сапасын жақсартуға тиіс. Сонымен қатар, цифрлық платформа рұқсат беруден құжаттарды тексеруге дейінгі барлық бюрократиялық процедураларды жеңілдетеді.
Сондықтан алдағы жылдары сатып алушылар кез келген мүліктің «цифрлық тарихын» көріп, оның қауіпсіздігіне сенімді бола алады.
Қазақстан технология мен қатаң ережелерді үйлестіруге назар аударуда. Жаңа Құрылыс кодексі, BIM енгізу және жасанды интеллект мүлде басқа құрылыс мәдениетіне жол ашуда. Бұл – бюрократия аз, ашықтық, ең бастысы, азаматтар үшін қауіпсіз әрі сапалы баспана деген сөз.
